Safra kesesi, vücudumuzdaki sindirim sisteminin önemli bir parçasıdır. Safra kesesi, karaciğerin hemen altında bulunan, armut şeklinde küçük ve içi boş bir organdır. Yaklaşık 7-10 cm uzunluğunda olan bu organ, karaciğer tarafından üretilen safra sıvısını depolar ve sindirim sırasında ince bağırsaklara salgılar. Safra kesesiyle ilgili en çok karşılaşılan hastalık safra kesesi taşlarıdır. Bunu safra kesesi iltihabı da takip eder. Safra kesesi ve hastalıkları, tedavileri hakkında yazının devamında detaylı bilgi bulunur.
İçindekiler
Safra Kesesinin Anatomisi
Safra kesesi, karaciğerin hemen altında ve sağ kaburgaların altında yer alan, 7-10 cm uzunluğunda küçük ve içi boş bir organdır. Dört ana bölümden oluşur: geniş alt kısmına "fundus", gövde kısmına "corpus", daralmaya başladığı bölüme "collum" adı verilir. Safra kanalları, karaciğerden gelen safra sıvısını safra kesesine taşır ve safra kesesi de bu sıvıyı ana safra kanalına ileterek sindirim sürecine katkıda bulunur.
Safra Kesesinin İşlevi
Safra, karaciğer tarafından üretilen ve sindirimde kritik bir rol oynayan sıvıdır. Bu sıvı, karaciğer tarafından sürekli üretilir ve safra kesesinde depolanır. Yağlı yiyecekler tüketildiğinde, safra kesesi kasılarak safra sıvısını ince bağırsaklara salar. Safranın başlıca işlevleri şunlardır:
- Bağırsaklardaki yağları küçük damlacıklar haline getirip ederek sindirimi kolaylaştırmak.
- Vücuttaki atık ürünleri, özellikle kolesterol ve metabolik yan ürünleri, dışarı atmak.
- Yiyeceklerle karışıp besinlerin sindirimi için gerekli ortamı sağlamak.
Safra Kesesi Hastalıkları
Safra kesesinde çeşitli sağlık sorunları görülebilir. En yaygın problemlerden biri safra taşlarıdır. Diğer sağlık sorunları arasında akut kolesistit (safra kesesi iltihabı) ve safra kesesi kanseri yer alır.
Safra Kesesi Taşı (Kolelitiazis)
Bu taşlar, safra sıvısındaki bileşenlerin kristalleşmesi sonucu oluşur ve safra akışını engelleyebilir. Belirtileri arasında karın ağrısı, bulantı ve hazımsızlık sayılabilir. Genelde kolesterol yüksekliği sebebiyle ortaya çıkar.
Safra Kanalı Taşı (Koledokolitiazis)
Safra kanalında da taş birikimi ortaya çıkabilir. Safra kesesindeki taşlar da safra kanalına inip orada kalabilir. Bu taşlar safranın akışını engelleyebilir ve enfeksiyona sebep olabilir.
Safra Kesesi Hastalıkları
Safra Kesesi İltihabı (Akut Kolesistit-Kronik Kolesistit)
Safra kesesinin şiddetli iltihaplanması durumudur. Safra taşlarının safra kesesini tıkaması sonucunda iltihap oluşur. Karnın sağ üst tarafında ağrı ve mide bulantısıyla birlikte fark edilir. Safra kesesi iltihabının sürekli tekrarlaması sonucu kronik iltihaplanma görülebilir. Bu durum safra kesesi duvarının kalınlaşmasına ve safra kesesinin işlevinin bozulmasına neden olabilir.
Safra Kesesi Kanseri
Safra kesesi kanseri çok sık görülmemekte ve belirtileri diğer safra hastalıklarına benzemektedir. Genellikle ileri evrelerde tespit edilir ve çoğunlukla 55 yaşından sonra fark edilir. Nedeni tam olarak tanımlanamasa da sigara içmek, alkol tüketmek, obezite, genetik kaynaklı ve diğer safra hastalıklarının tedavi edilmemiş olması gibi sebepler sunulabilir. Tedavisinde diğer kanser tedavileri gibi yöntemler izlenir. Genellikle ileri evrede fark edilmesi tedavi açısından zordur. Cerrahi ile kanserli doku çıkarılabilir, kemoterapi-radyoterapi uygulanabilir.
Safra Kesesi Hastalıkları ve Obezite
Safra kesesi hastalıkları ve obezite arasında sebep-sonuç ilişkisi var denilebilir. Safra kesesi taşları, iltihabı gibi hastalıklar obezite kaynaklı oluşabilir. Fazla kilo ve fazla yağ oranı safra hastalıklarına yol açabilir. Obezite kaynaklı oluşan yüksek kolesterol seviyeleri, safra sıvısının içeriğini değiştirerek taş oluşumuna yol açabilir. Obezite ameliyatı sonrası da hızlıca kilo verildiği için safra kesesinde fazlaca kolesterol birikebilir ve taş oluşabilir. Bu nedenle obezite cerrahisi sonrası safra taşlarından korunmak için özel beslenme önerileri verilebilir.
Safra Kesesi Hastalıklarında Tanı ve Tedavi
Safra hastalıkları semptomları fark edildiğinde mutlaka bir uzmana danışılmalıdır. Safra kesesinin karaciğerle olan bağlantısı nedeniyle tanı sırasında karaciğer değerlerine bakılabilir. Bazı durumlarda ek olarak ultrason, bilgisayarlı tomografi gerekebilir. Safra kesesi iltihabı tedavisinde ilk olarak iltihabı ortadan kaldırmak için antibiyotik tedavisi uygulanabilir. Genellikle safra kesesinin cerrahi yöntemlerle çıkarılması, tedavinin hedefidir. Daha sonra oluşabilecek hastalıkların da önüne geçilebilir.
