C Vitamini Ve Eksikliğinde Görülen Sağlık Sorunları
Kimyasal adı Askorbik asit de olan C VİTAMİNİ, suda eriyen kemik, diş ve damar sağlığını koruyan, çeşitli hastalıklara direnç kazandıran ve bazı besin öğelerinin vücutta kullanılmasına yardımcı bir vitamindir.
Amerika’nın keşfi öncesi ve sonrasındaki ilk yüzyıllarda uzun süren deniz yolculukları sırasında denizcilerin en sık karşılaştıkları ve en korktukları hastalık c vitamini yetersizliğinden ileri gelen ‘skorbüt’ idi. Bu hastalık diş eti kanamalarıyla başlayıp, daha sonra dişlerin sallanıp, dökülmeleriyle sonlanıyordu.
Besinsel açıdan kırmızı ve yeşil biber, brokoli, Brüksel lahanası, kırmızılahana, karnabahar, domates, portakal, kivi, çilek, kiraz, karpuz ve kavun vitamin C’nin en iyi kaynakları olarak gösterilmektedir.
- 1 büyük dilim kavun: 59 mg (miligram)
- 1 adet orta boy kivi: 70 mg
- 1 adet orta boy portakal: 90 mg
- 1 bardak domates suyu: 33 mg.
- 1 bardak portakal suyu: 97 mg
- 1 porsiyon pişmiş brokoli: 74 mg
- 1/2 porsiyon (bardak) kırmızı biber, çiğ: 95 mg
- 1/2 porsiyon (bardak) kırmızı lahana: 40 mg
- 1/2 porsiyon (bardak) yeşil biber: 60 mg
- 1/2 porsiyon (bardak) çilek: 49 mg
- 1/2 porsiyon (bardak) pişmiş brüksel lahanası: 48 mg
Demir ve bakır gibi metal iyonlarının varlığı, oksijen, ışık, ezme, kesme, doğrama, yıkama, pişirme veya konserve en hassas vitamin olan vitamin C’de önemli kayıplara neden olur. Bu tür işlemlerden dolayı meyve ve sebzelerde önemli vitamin C kayıpları gerçekleşebilmektedir.
C vitamini yetersizliğinin neden olabileceği sağlık problemleri şunlardır;
- Enfeksiyon
- OBEZİTE
- Kardiyovasküler hastalıklar
- Kanser
- Diyabet
- Göz hastalıkları
- Nörodejeneratif Hastalıklar ve Psikiyatrik Bozukluklar
- Kemik hastalıkları
- Deri hastalıkları
- Üreme sistemi hastalıkları
C Vitamini Ve Obezite
Dünya Sağlık Örgütü tarafından obezite, sağlık için risk oluşturan anormal veya aşırı yağ birikimi olarak tanımlanmaktadır (WHO, 2020). Küresel çapta önemli bir sorun olan obezite, oksidatif stresle ilişkilidir.
Çünkü dokulardaki yağ fazlalığı ve aşırı kilo, oksidatif stresin kökeni ve oluşumuna katkıda bulunan reaktif oksijen türlerinin üretimini artırmaktadır. Antioksidan aktivite sayesinde, serbest yağ asidi oksidasyonunun bir sonucu olan reaktif oksijen türlerinde azalma olduğu saptanmıştır.
Artmış sistemik oksidatif stresin eşlik ettiği yağ birikimi komplikasyonlarına karşı, antioksidan bazlı tedaviler ortaya çıkmaktadır. Antioksidan takviyesinin başlıca faydalı etkileri arasında serbest radikalleri temizleme, nitrik oksit sentezini kontrol etme, reaktif oksijen türlerinin üretimini inhibe etme ve antioksidan enzim aktivitelerini regüle etme sayılmaktadır.
Yapılan bir çalışmada obez sıçanlara vitamin C verildiğinde, karaciğer ve kahverengi yağda glutatyon peroksidaz, karaciğer hücrelerinde süperoksit dismutaz ve kan hücrelerinde katalaz enzim aktivitelerinde bir artış olduğu saptanmıştır.
Vitamin C’nin bu antioksidan enzimlerin aktivitesi üzerinde olumlu etkileri ile oksidatif stres ve obeziteye karşı koruyucu olduğu düşünülmektedir.
Oksidatif stres koşullarında endojen bir temizleyici olarak işlev gören vitamin C’nin adiposit lipolizini ve adrenal bezlerden glukokortikoid salınımını düzenlediği, izole adipositlerde glikoz metabolizmasını ve leptin sekresyonunu inhibe ettiği, obezdiyabetiklerde hipergliseminin iyileşmesine ve glikolizasyonun azalmasına yol açarak enflamatuar yanıtı azalttığı bulunmuştur.
Obezite üzerindeki tüm bu mekanizmaların, vitamin C’nin antioksidan özellikleri ile ilişkili olduğu düşünülmektedir. Yüksek enerji alımı ve düşük enerji harcaması ile vücut ağırlığındaki artış, özellikle beyaz yağ dokusu ile ilişkilendirilmektedir.
Aşırı miktarda genişlemiş beyaz yağ hücrelerinde oluşan oksidatif stres ise metabolik sendrom komplikasyonlarının ortaya çıkması için potansiyel bir uyarıcıdır.
Bu durum diyabet, kardiyovasküler hastalıklar (KVH) ve kanser gibi bir dizi kronik hastalık için risk faktörü olarak kabul edilmektedir (WHO, 2020). Bu hastalıkların ortaya çıkması genellikle dengesiz bir oksidatif stres ile ilişkilendirildiğinden antioksidan bazlı tedavilerin, obezite komplikasyonlarına karşı yararlı olduğu düşünülmektedir.
L karnitin hakkında bilgi almak için tıklayın.
